در دنیای صنعتی امروز، تولید قیر یکی از اصلی‌ترین فرایندهای مرتبط با زیرساخت‌ها محسوب میشود. از راه‌سازی گرفته تا ساخت عایق‌های مقاوم، این ماده حیاتی است. مقاله پیش رو، فرایندهای کلیدی تولیدقیر و نکات تخصصی مرتبط با آن را توضیح میدهد. برای دریافت اطلاعات کاربردی و مفید همراه ما باشید.
قیر چطور از نفت خام به دست می‌آید؟
در این فرایند، نفت خام ابتدا در برج تقطیر تحت فشار محیطی به دمای 300 تا 350 درجه سانتی‌گراد گرم میشود. در این مرحله، اجزای سبک‌تر مانند بنزین و نفت سفید از مواد سنگین‌تر جدا می‌شوند. مواد باقی‌مانده، شامل قیر و سایر اجزای سنگین، از قسمت پایین برج تخلیه می‌شوند. قیمت قیر ۸۵/۱۰۰ نیز بسته به کیفیت این فرایند و نوع ماده اولیه متغیر است.
برای دستیابی به کیفیت بهتر، این مواد به برج تقطیر خلا منتقل می‌شوند. در این برج، با کاهش فشار و افزایش دما به بالای 400 درجه سانتی‌گراد، مواد فرار جداسازی می‌شوند. این مرحله برای جلوگیری از تخریب حرارتی و بهینه‌سازی کیفیت قیر انجام میشود. ماده نهایی که از پایین برج خارج میشود، قیر خام است که به‌عنوان ماده اولیه برای تولید گریدهای مختلف قیر استفاده میشود.
ویژگی‌های گریدهای مختلف قیر تولیدی
| کاربرد اصلی | ویژگی‌های اصلی | گرید قیر |
| آسفالت‌سازی در مناطق معتدل | انعطاف‌پذیری بالا | ۸۵/۱۰۰ |
| ساخت‌وساز در مناطق گرمسیری | مقاومت بیشتر در برابر تغییرات دما | ۶۰/۷۰ |
| زیرسازی جادهها و باندهای فرودگاه | استحکام و چسبندگی بالا | ۴۰/۵۰ |
| پروژه‌های خاص صنعتی و زیرساخت‌های سنگین | سختی بالا و مقاومت در برابر بار سنگین | ۱۵/۲۵ |
آشنایی با روش‌های اصلی تولید قیر
تولید قیر از نفت خام یکی از مهم‌ترین فرایندهای صنعتی است که برای ساخت آسفالت و عایق‌های ساختمانی انجام میشود. دو روش اصلی برای تولیدقیر وجود دارد: روش تقطیر و روش هوادهی. این دو روش بسته به نوع قیر و کاربرد مورد نیاز انتخاب می‌شوند و هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
تقطیر نفت خام
تقطیر نفت خام اولین مرحله در تولیدقیر است. در این مرحله، نفت خام به برج تقطیر وارد شده و در دماهای بالا (حدود 350 درجه سانتی‌گراد) اجزای سبک‌تر مانند بنزین و گازوئیل از مواد سنگین‌تر جدا می‌شوند. با ادامه فرایند، مواد باقی‌مانده، که قیر خام نامیده می‌شوند، از قسمت پایین برج خارج می‌شوند. این ماده اولیه برای تولیدقیرهای مختلف، مانند قیر ۸۵/۱۰۰ که یکی از پرمصرف‌ترین گریدهای قیر است، استفاده میشود.
هوادهی قیر
در فرایند هوادهی، هوا به قیر خام تزریق میشود تا ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آن بهبود یابد. این مرحله که به‌عنوان اکسیداسیون نیز شناخته میشود، باعث افزایش چسبندگی، مقاومت در برابر تغییرات دما و دوام قیر میشود. قیر ویسکوزیته یکی از محصولاتی است که از این روش تولید میشود و برای کاربردهای صنعتی و زیرساختی بسیار مناسب است. این فرایند به کنترل دقیق دما و زمان نیاز دارد تا کیفیت نهایی بهینه شود.
مقایسه دو روش پیوسته و ناپیوسته در تولید قیر
تولیدقیر به دو روش پیوسته و ناپیوسته انجام میشود. هرکدام از این روش‌ها مزایا و محدودیت‌های خود را دارند و انتخاب آن‌ها به میزان تولید، نوع قیر مورد نظر و هزینه‌ها بستگی دارد.
- روش پیوسته: این روش برای تولیدات انبوه مناسب است و در آن قیر خام به‌صورت مداوم به برج‌های تقطیر و هوادهی وارد میشود. محصول نهایی نیز به‌صورت پیوسته استخراج میشود. این روش برای تولید قیر عملکردی ایده‌آل است، زیرا کنترل بیشتری بر کیفیت محصول نهایی دارد.
- روش ناپیوسته: در این روش، مواد اولیه به‌صورت دسته‌ای به برج وارد شده و پس از اتمام فرایند، محصول نهایی استخراج میشود. این روش بیشتر در کارخانه‌هایی استفاده میشود که تولیدات محدودتر و متنوع‌تری دارند.
روش ناپیوسته زمانی انتخاب میشود که تنوع تولیدقیر ارزش داشته باشد. این روش به تولید گریدهای خاصی از قیر کمک می‌کند که برای پروژه‌های ساختمانی و زیرساختی خاص طراحی شده‌اند. بااین‌حال، این روش زمان بیشتری نسبت به روش پیوسته نیاز دارد و هزینه‌های عملیاتی آن نیز بالاتر است.
چه عواملی بر کیفیت قیر تأثیر میگذارند؟
کیفیت قیر به عوامل مختلفی بستگی دارد که در تمامی مراحل تولید باید به‌دقت کنترل شوند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- دمای فرایند: دمای مناسب در تقطیر و هوادهی باعث بهبود ویژگی‌های قیر میشود.
- زمان هوادهی: زمان بیشتر در هوادهی، کیفیت قیر را افزایش میدهد، اما ممکن است باعث افزایش هزینه‌ها شود.
- مواد اولیه: نوع نفت خام و ناخالصی‌های آن بر کیفیت قیر تأثیر مستقیم دارد.
انواع قیر و استفاده‌های کاربردی آن‌ها در صنایع
قیر در انواع مختلفی تولید میشود و هر نوع آن برای کاربرد خاصی مناسب است. برخی از انواع قیر و کاربردهای آن‌ها به شرح زیر هستند:
- قیر اکسیدشده: این نوع قیر بیشتر برای عایقبندی ساختمانها استفاده میشود.
- قیر ویسکوزیته: این قیر به دلیل ویژگی‌های خاص خود در زیرساخت‌های حساس به دما و رطوبت کاربرد دارد.
- قیر نفتی: قیر نفتی یکی از رایج‌ترین انواع قیر است که در تولید آسفالت و پوشش‌های ضدآب استفاده میشود. این قیر به دلیل هزینه کمتر و دسترسی آسان، در پروژه‌های ساختمانی و راه‌سازی پرکاربرد است.
جمع بندی
تولید قیر یکی از فرایندهای حیاتی برای صنایع راه‌سازی و ساختمانی است. از مراحل اولیه مانند تقطیر نفت خام تا روش‌های پیشرفته هوادهی، هر مرحله در کیفیت نهایی قیر تأثیر دارد. در این مقاله، با روش‌های تولید، انواع قیر و کاربردهای متنوع آن آشنا شدیم. برای کسب اطلاعات بیشتر و بررسی دیگر مقالات تخصصی، به وب‌سایت پارمیس سر بزنید.
سوالات متداول
چه عواملی بر انتخاب روش تولید قیر تأثیر میگذارند؟
نوع نفت خام، ظرفیت تولید و نیاز بازار از عوامل تعیینکننده در انتخاب روش پیوسته یا ناپیوسته تولیدقیر هستند.
چگونه می‌توان کیفیت قیر را در مراحل تولید بهبود داد؟
استفاده از نفت خام باکیفیت، کنترل دقیق دما و زمان هوادهی از مهم‌ترین عوامل بهبود کیفیت قیر هستند.
چه زمانی از قیر اکسیدشده استفاده میشود؟
قیر اکسیدشده در عایقبندی ساختمانها و سقفها کاربرد دارد. این نوع قیر مقاومت حرارتی بالایی دارد.
آیا استفاده از قیر در آسفالت میتواند کیفیت جادهها را افزایش دهد؟
بله؛ قیر باکیفیت مقاومت جادهها در برابر تغییرات دما و فشار را افزایش میدهد و دوام بیشتری به سطح جاده میبخشد.
