وقتی صحبت از قیر می‌شود، ناخودآگاه ذهن ما به سمت ماده سیاه رنگ جامدی می‌رود که با حرارت بالا به ماده‌ای چسبناک تبدیل شده و برای ترکیب با مصالح سنگی کارایی دارد. فرآیند حرارت دهی قیرهای معمولی سخت، پرهزینه و در عین حال چالش برانگیز است. اما تمام قیرها برای استفاده نیاز به حرارت دهی ندارند. به این نوع محصولات اصطلاحاً قیر سرد گفته می‌شود.
قیر سرد (Cold Bitumen) نوعی مخلوط قیری است که بدون گرم کردن در دمای محیط قابلیت مخلوط شدن با مصالح سنگی را دارد. به روش‌های گوناگون مانند امولسیون کردن قیر و یا رقیق کردن قیر با حلال انواع قیر سرد را تهیه می‌کنند و معمولاً برای پروژه‌های بزرگ و یا آسفالت کاری در هوای سرد و بارانی استفاده می‌شود. اگر برای پروژه‌ها مانند تثبیت خاک و یا پریماک و حتی تولید آسفالت سرد در پروژه‌های بزرگ به انواع قیر سرد نیاز دارید، این مطلب را از دست ندهید.
ویژگی‌های قیر سرد
قیر ماده استراتژیک در بسیاری از پروژه‌های عمرانی است. تا جاییکه خرید قیر با ویژگی‌های فنی مناسب از جمله بحث‌های مهم در مراحل گوناگون هر پروژه است. منطقی است که برای اجرای عملیات‌های گسترده عمرانی نیاز به انواع قیر سرد داشته باشید. ولی قبل از هر چیز بهتر است ویژگی‌های فنی این نوع قیر را بررسی کنیم:
گرانروی (ویسکوزیته) پایین در دمای محیط
شرایط مایع در دمای محیط با گرانروی پایین مهمترین ویژگی قیر سرد است. این قیر به علت فرمولاسیون تخصصی به شکل امولسیون و یا مخلوط با حلال در دمای محیط کاملاً روان و سیال است و برای استفاده نیازی به حرارت دهی ندارد.
زمان کاری (Working time) قابل تنظیم
سرعت شکست قیر سرد به راحتی کنترل می‌شود. برای همین قابلیت استفاده در پروژه‌های بزرگ را دارد. البته سرعت شکست و زمان کاری انواع قیر سرد متفاوت است. به عنوان مثال زمان کاری قیر سرد کندشکن طولانی است و برای مخلوط سازی مصالح سنگی در کارخانه و حمل تا محل پروژه مناسب است. اما زمان کاری قیر سرد تندشکن سریع و مناسب پاشش سطحی و پروژه‌های تثبیت خاک است.
چسبندگی عالی به سطوح مرطوب
قیر سرد برخلاف قیر گرم به راحتی روی انواع سطوح مرطوب عمل کرده و قدرت چسبندگی خوبی دارد. همین ویژگی کافی است تا مصالح کاملاً ایده‌آل پروژه‌های آسفالت کاری در مناطق سرد و بارانی باشد.
قابلیت نگهداری طولانی مدت
به راحتی می‌توانید مخلوط قیر سرد و مصالح سنگی را تهیه کرده اما آن را برای استفاده در آینده انبارداری کنید. این قیر پس از مخلوط شدن با مصالح سنگی و یا نگهداری در دمای محیط تا مدت‌ها قابل استفاده است.
مقاومت اولیه و نهایی پایین
مقاومت و پایداری نه چندان طولانی مدت نقطه ضعف قیر سرد است. مقاومت اولیه این نوع قیر تا قبل از تبخیر کامل آب موجود در امولسیون بسیار پایین است. لذا از چند ساعت تا چند هفته پس از آسفالت کاری قابل استفاده نیست. همچنین مقاومت نهایی قیر سرد در برابر بارهای ترافیکی سنگین و مداوم به مراتب کمتر از قیر گرم است.
انواع قیر سرد
طبقه بندی انواع قیر سرد عمدتاً براساس نوع قیر و فرآیند تولید آن انجام می‌شود. ممکن است مجری پروژه تثبیت خاک و مصالح هستید و یا در یک پروژه آسفالت سرد فعالیت می‌کنید. حتی قرار است تا از قیر سرد به عنوان ماده چسبنده پایه عایق کاری رطوبتی استفاده کنید. در تمام این پروژه‌ها قطعاً لازم است تا با انواع قیر سرد نیز آشنا شوید. این نوع قیر را در دو دسته‌بندی کلی قرار می‌دهند:
قیر سرد امولسیون (Bitumen Emulsion)
رایج‌ترین و البته مدرن‌ترین نوع قیر سرد است که بر پایه آب تهیه شده است. در این روش از یک ماده امولسیون ساز بر پایه آب برای معلق نگه داشتن ذرات قیر استفاده می‌کنند. البته انواع قیر سرد امولسیون را براساس نوع بار الکتریکی آنها نیز دسته‌بندی می‌کنند:
-
قیر سرد امولسیون کاتیونی
از ذرات قیر با بار مثبت برای محلول در آب استفاده شده است. این نوع قیر امولسیونی از قابلیت چسبندگی خیلی خوب به مصالح سنگی برخوردار است. زیرا اکثر مصالح سنگی در شرایط عادی دارای بار منفی هستند و به خوبی اتصال مستحکمی با ذرات مثبت قیر سرد امولسیون کاتیونی ایجاد می‌کنند.
-
قیر سرد امولسیون آنیونی
از ذرات قیر با بار منفی استفاده شده که قدرت چسبندگی آن به مصالح سنگی کمتر و موارد استفاده از آن نیز محدودتر است. قیر سرد آنیونی تکنیک نسبتاً قدیمی است و هم اکنون چندان کاربردی ندارد.
قیر سرد رقیق شده با حلال (Cutback Bitumen)
رقیق کردن قیر معمولی با حلال تکنیک قدیمی اما ارزان قیمت، موثر و همچنان رایج برای تولید قیر سرد است. روش ساخت قیر سرد رقیق شده خیلی ساده است. کافی است قیر سخت معمولی را با مقدار معین حلال‌های نفتی مخلوط کنید تا یک محلول رقیق چسبنده در اختیار شما قرار بگیرد. اما پس از استفاده این حلال تبخیر شده و سطح بسیار سخت قیر در کنار مصالح سنگی باقی می‌ماند. البته از حلال‌های مختلفی برای تهیه قیر سرد رقیق شده استفاده می‌کنند:
| نوع قیر | نوع حلال | سرعت گیرش | کاربرد |
| قیر سرد رقیق شده تندگیر | نفت یا بنزین | بسیار سریع | تولید سریع آسفالت در مناطق خیلی سرد یا خیلی مرطوب |
| قیر سرد رقیق شده میانگیر | نفت سفید | متوسط | پریماکت و تولید انواع آسفالت سرد |
| قیر سرد رقیق شده کندگیر | گازوئیل یا نفت کوره | کند | پایدارسازی خاک، پاشش برای تثبیت شن |
کاربرد قیر سرد
فرض کنید در یک پروژه بزرگ راهسازی فعالیت می‌کنید و شرایط جوی پروژه کاملاً متغیر است. آیا فکر می‌کنید در چنین شرایطی راه‌اندازی تجهیزات حرارت دهی قیر گرم و پاشش آن در مسیری که هر لحظه تحت تاثیر هوای بارانی است صرفه اقتصادی دارد؟ به راحتی می‌توان چندین نوع شرایط عملیاتی مشابه را مثال بزنیم که در هر کدام استفاده از قیر گرم، غیرعملیاتی و یا هزینه بردار است. در چنین شرایط خاصی به انواع قیر سرد نیاز دارید. در شرایطی که امکان استفاده از قیر گرم وجود ندارد، کار با قیر سرد بهترین پیشنهاد است. موارد کاربردی مانند:
کاربرد در پروژه‌های راهسازی
بیشترین کاربرد قیر سرد در مراحل مختلف پروژه‌های راهسازی است. قیر سرد قابلیت مخلوط شدن سریع با مصالح سنگی و حمل و نقل تا محل پروژه آسفالت ریزی را دارد. همچنین گزینه کاملاً ایده‌آل برای استفاده در هوای سرد و بارانی است. در پروژه‌های گوناگون راهسازی از قیر سرد برای شرایط گوناگون استفاده می‌کنند:
- اجرای پریماکت (Prime Coat) برای پاشش یک لایه نازک از قیر سرد تند شکن روی بستر سنگی قبل از اجرای آسفالت گرم
- اجرای تککات (Tack Coat) برای پاشش یک لایه بسیار نازک از قیر سرد تند شکن بین دو لایه آسفالت در مرحله اجرای آسفالت رویه پس از تکمیل آسفالت اساس قیری
- تعمیرات و نگهداری جاده‌های شهری و بین شهری
- مناسب برای آسفالت ریزی در مناطق دور افتاده و جاده‌های روستایی
کاربردهای تثبیت و پایدارسازی خاک
قیر سرد خصوصا نوع کند شکن و یا قیر رقیق شده با گازوئیل از نوع کندگیر بهترین متریال برای تثبیت سازی خاک‌های بیابانی، ریگی یا رسی است. در جاده‌های روستایی که هزینه‌های پروژه آسفالت ریزی قابل توجه است، از همین تکنیک ساده برای پایدارسازی خاک استفاده می‌کنند. همچنین تکنیک کاملاً موثر برای جلوگیری از طوفان شن در مناطق شهری، تقویت خاک‌های ضعیف در پروژه‌های عمرانی و کاهش نفوذ پذیری خاک در برابر آب است.
کاربردهای عمرانی
از انواع قیر سرد برای عایق کاری رطوبتی پشت بام‌ها و یا اجرای دیواره فونداسیون برای جلوگیری از نفوذ رطوبت استفاده می‌کنند. همچنین ماده عایق‌سازی ایده‌آل برای محافظت از لوله‌ها و تانک‌ها در برابر خوردگی است.
مزایای قیر سرد
آیا فکر می‌کنید که استفاده از قیر سرد توجیه اقتصادی دارد؟ و یا برای برخی پروژه‌های خاص چاره‌ای جز خرید قیر سرد ندارید؟ نکته کلیدی استفاده به موقع و کاملاً مهندسی شده از انواع قیر سرد است. اگر تمام نکات فنی استفاده از انواع قیر سرد را رعایت کنید، قطعاً از مزایای قابل توجه این نوع قیر بهره‌مند هستید. مواردی مانند:
- به علت عدم نیاز به حرارت دهی، خطر آتش سوزی و سوختگی بسیار کم و امنیت پروژه تضمین شده است.
- حذف فرایند گرمایش قیر تاثیر مستقیم برای کاهش مصرف انرژی در پروژه دارد.
- برای استفاده در هوای سرد و یا بارانی و مخلوط شدن با مصالح سنگی کاملاً خیس و مرطوب مناسب است.
- دوستدار محیط زیست است و کمترین ضایعات و یا آلودگی در محیط تولید می‌کند.
- قابلیت تهیه آسفالت آماده و نگهداری طولانی مدت در انبار را دارد.
تفاوت قیر سرد با قیر گرم
قیر سرد محصول فرآوری شده قیر گرم است. انواع قیر سرد با بهره‌مندی از تکنیک‌های امولسیون و یا حلال‌های نفتی از همان قیر گرم معمولی تهیه می‌شوند. اما در شرایط عملیاتی و برای استفاده در پروژه‌های گوناگون تفاوت‌های بنیادین دارند. قیر گرم برای پروژه‌های بزرگ و اصلی با ایجاد سطح مقاومت و دوام بالا استفاده شده و از قیر سرد برای تعمیرات و کاربردهای کم حجم و یا پروژه‌ها در مناطق دور افتاده استفاده می‌کنند. این دو نوع قیر از جنبه‌های گوناگون فنی، ویژگی‌های عملیاتی و کاربردی متفاوت هستند:
| معیار مقایسه | قیر سرد | قیر گرم |
| فرایند تولید | امولسیون قیر در آب یا محلول نفتی | قیر خالص محصول برج تقطیر پالایشگاهی |
| روش اجرا | سیال در دمای محیط و استفاده بدون نیاز به حرارت | نیاز به حرارت تا دمای ۱۸۰ درجه سانتیگراد |
| مصرف انرژی | بسیار پایین | خیلی زیاد |
| ایمنی در پروژه | بسیار بالا بدون خطر آتش سوزی | خطرناک با احتمال آتش سوزی یا سوختگی شدید پرسنل |
| کاربرد در محیط مرطوب | دارد | ندارد |
| زمان اجرا و گیرش | اجرای سریع اما گیرش کند | اجرای پیچیده اما گیرش سریع |
| مقاومت نهایی | کمتر از آسفالت گرم | بسیار بالا مناسب پروژه‌ها با تردد سنگین |
سخن پایانی؛ قیر سرد دوستدار محیط زیست
قیر سرد علاوه بر استفاده آسان و قابلیت اجرا در پروژه‌های بزرگ و مناطق دور افتاده متریال دوستدار محیط زیست است. استفاده از قیر سرد برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، حذف بخارات سمی و بدبو و ایمنی در برابر آتش سوزی کاملاً تاثیرگذار است. در عین حال کمترین ضایعات را تولید کرده و حتی قابلیت بازیافت و استفاده مجدد دارد. تمام ویژگی‌هایی که قیر سرد را به گزینه ایده‌آل راهسازی در برخی مناطق روستایی، جنگلی و یا طبیعت پایدار شهری و بین شهری تبدیل کرده است. فکر نمی‌کنید صرفاً برای همین قابلیت‌های استفاده موثر و دوستدار محیط زیست بهتر است تا ویژگی‌های کاربردی انواع قیر سرد را جدی‌تر بگیرید؟ برای خرید قیر سرد می‌توانید از خدمات فروشگاه اینترنتی پارمیس استفاده کنید.
