جاده‌های آسفالتی، ایزوگام پشت بام و هر نوع سازه عایق کاری شده کاملاً تحت تاثیر شرایط آب و هوایی قرار دارد. اگر از قیر نامناسبی در چنین پروژه‌هایی استفاده کرده‌اید، دیر یا زود باید منتظر بحران باشید. تاثیر شرایط آب و هوایی بر انتخاب قیر عملکردی بسیار زیاد است. آیا تا به حال هنگام خرید قیر فاکتورهای آب و هوایی را در نظر گرفته‌اید؟ این فاکتورها چه هستند؟ و چگونه باید قیر عملکردی با شرایط ایده‌آل را تهیه کنید؟ در این مقاله قصد داریم تا موضوع بسیار مهم تاثیر شرایط آب و هوایی بر انتخاب قیر عملکردی را بررسی کنیم.
شرایط کلی انتخاب قیر عملکردی
دمای محیط اصلی‌ترین چالش آب و هوایی برای انتخاب قیر عملکردی است. در واقع شرایط نامساعد از قبیل بارندگی و یا برف همگی به همین ماجرای ساده ختم می‌شوند. آیا سطح آسفالتی یا عایق رطوبتی تحمل هوای خیلی سرد یا خیلی گرم را دارد؟
انواع قیر را بر اساس معیارهای گوناگون دسته‌بندی می‌کنند. به عنوان مثال قیر نفوذی با توجه مقدار نرمی یا سختی دسته بندی شده و یا قیر ویسکوزیته برای تعیین گرانروی است. اما ماجرا برای دسته‌بندی قیر عملکردی کاملاً متفاوت است. زیرا انواع قیر عملکردی را بر اساس مقدار تحمل آن در شرایط سخت آب و هوایی دسته‌بندی می‌کنند. برای این منظور دو شرط کلی وجود دارد:
شرط اول: تحمل بالاترین دمای منطقه
اولین شرط قیر عملکردی تحمل بالاترین دمای منطقه پروژه است. قیر مورد نظر باید تا حداقل ۲۰ سال در هر منطقه دوام آورده و در روزهای کاملاً داغ پروژه نرم نشود. پس هنگام خرید قیر باید اطلاعات کامل از روزهای داغ محل پروژه و حداکثر دمای منطقه داشته باشید.
شرط دوم: تحمل پایین‌ترین دمای منطقه
قیر مورد نظر باید پایین‌ترین دمای ثبت شده در محل پروژه را تحمل کرده و شکننده نشود. در این صورت حتماً هنگام خرید قیر عملکردی از حداقل دمای ثبت شده در منطقه مطلع باشید و مطمئن شوید که محصول مورد نظر شما در آن محدوده دمایی دچار انقباض‌های حرارتی نمی‌شود.
در هنگام خرید قیر عملکردی باید این دو شرط را بررسی کنید. یعنی محصولی انتخاب کنید که در بالاترین دمای ثبت شده محل پروژه نرم نمی‌شود و در پایین‌ترین دمای ثبت شده منطقه خشک و شکننده نخواهد شد. برای بررسی و خرید قیر عملکردی می‌توانید از مشاوره کارشناسان پارمیس استفاده کنید. ولی بهتر است تا در ادامه مطلب جزئیات کامل‌تری از تاثیر شرایط آب و هوایی بر انتخاب قیر بدانید.
چگونه قیر عملکردی را براساس حداکثر دمای محیط انتخاب کنید؟
انواع قیر عملکردی (PG) را بر اساس گرید دمایی دسته‌بندی می‌کنند. به عنوان مثال عبارت PG XY معرف نام قیر عملکردی است و در این کدگذاری عدد جایگزین شده حرف X معرف گرید دمایی قیر است. هر اندازه‌ای این عدد بزرگتر باشد، از قیری با قابلیت بهتر تحمل دمایی استفاده می‌کنید.
برای پیدا کردن دمای طراحی قرار نیست تا سوابق تاریخی آب و هوایی منطقه را موشکافی کنید. از طرفی ممکن است هیچ سند رسمی برای ثبت دمای منطقه نداشته باشید. پس باید خودتان دست به کار شوید و حداکثر دمای منطقه پروژه را محاسبه کنید. برای محاسبه دمای طراحی باید حداکثر دمای ۷ روز متوالی در گرم‌ترین ماه سال منطقه را ثبت کنید. حالا دمای آسفالت باید حداقل ۲۰ درجه سانتیگراد از میانگین دمای محاسبه شده بالاتر باشد. این تفاوت به جهت بررسی تاثیر جذب تشعشع خورشید است. معمولاً برای مناطق معتدل از قیر عملکردی PG 6X استفاده می‌کنند. قیر عملکردی PG 7X برای مناطق گرم و خشک مناسب است و در نهایت عملکردی PG 8X مخصوص مناطق بسیار گرم است.
چگونه قیر عملکردی را بر اساس پایین‌ترین دمای محیط پروژه انتخاب کنید؟
در مناطق کوهستانی که احتمال یخبندان‌های سنگین وجود دارد، چالش اصلی تحمل دماهای خیلی پایین است. تاثیر شرایط آب و هوایی بر انتخاب قیر کاملاً محسوس است. زیرا در دمای پایین قیر سفت و شکننده می‌شود. در این صورت سطح آسفالت به علت دمای خیلی سرد منقبض شده و تنش‌های کششی بسیار سنگین به وجود می‌آید. حالا اگر از قیری استفاده کرده باشید که تحمل این تنش‌ها را نداشته باشد، سطح آسفالت ترک خورده و از هم می‌پاشد.
در نامگذاری قیر عملکردی PG XY – ZA عدد درج شده به جای Z معیار گرید تحمل دماهای خیلی پایین است. مانند آنچه در دمای بالا انجام دادید، در اینجا نیز باید میانگین حداقل دمای ۷ روز متوالی در سردترین فصل سال منطقه را محاسبه کنید. قیر عملکردی PG XY-1A مناسب مناطق معتدل است. اما برای مناطق خیلی سرد با احتمال یخبندان‌های طولانی باید از قیرهای عملکردی PG XY-3A استفاده کنید.
تاثیر نوسانات دمایی و شرایط خاص
تصور اینکه دمای منطقه صرفاً فقط خیلی گرم یا خیلی سرد باشد، شرایط کاملاً ایده‌آل است. اما در عمل با چالش‌های بسیار پیچیده‌تری روبرو هستیم. مانند زمانی که با نوسانات دمایی بسیار زیاد مواجه شده و یا قرار است برف و باران‌های سنگین و یخبندان‌های طولانی را تجربه کنیم. خرید قیر عملکردی برای هر کدام از این شرایط خاص متفاوت است.
قیر عملکردی مناسب مناطق با نوسان دمای زیاد
مناطقی که هم تابستان‌های بسیار گرم و هم زمستان‌های خیلی سرد دارند، در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند. مانند آب و هوای مناطق کویری که ممکن است در طول یک شبانه روز نوسان دمای قابل توجهی را تجربه کنند. تاثیر شرایط آب و هوایی بر انتخاب قیر در چنین مکان‌هایی کاملاً پیچیده است. شما به قیری با بازه‌ی عملکردی وسیع در این نوع آب و هوا نیاز دارید. قیرهایی مانند:
قیر عملکردی PG 64-22 : یک قیر عملکردی خوب برای تحمل دمای زیاد و سرمای سخت و حتی یخبندان‌های طولانی است.
قیر عملکردی PG 70-28 : بهترین نوع قیر عملکردی با بازه دمایی بسیار وسیع است. این قیر برای مناطق کویری مناسب است.
قیر عملکردی مناسب برای مناطق بارانی
باران فاکتور مستقیم و تعیین کننده خرید قیر عملکردی نیست. در واقع دمای منطقه در طول باران‌های سیل آسا مهمترین نکته است. اما ممکن است با چالش آسیب رطوبتی روبرو شویم. برای عبور از این مشکل انواع قیر عملکردی اصلاح شده با پلیمر را ابداع کرده‌اند. قیرهای SBR یا SBS از این نوع هستند. قیرهای عملکردی اصلاح شده با پلیمر علاوه بر چسبندگی بهتر، در مقابل رطوبت کاملاً مقاوم هستند.
قیر عملکردی مناسب برای مناطق آفتابی
روزهای همیشه آفتابی چالش همیشگی اکثر مناطق ایران است. مشکل اصلی افزایش دما در اثر تابش دائمی نور خورشید نیست، زیرا از قبل قیرهای عملکردی با گرید دمایی بالا ابداع شده است. مشکل اشعه UV خورشید است که باعث اکسیداسیون و شکنندگی قیر می‌شود. برای حل این مشکل نیز قیر عملکردی اصلاح شده با افزودنی‌های ضد اکسیداسیون را ابداع کرده‌اند.
مثال‌های کاربردی برای انتخاب قیر عملکردی
اگر دغدغه خرید قیر عملکردی در پروژه‌های مختلف را دارید و نگران تاثیر شرایط آب و هوایی هستید، در ادامه با چند مثال واقعی برای اقلیم‌های مختلف ایران راهکار دسته‌بندی شده را برای شما تهیه کرده‌ایم. کافی است بررسی کنید که اقلیم و شرایط آب و هوایی پروژه شبیه به کدام یک از موارد قید شده در جدول زیر است و سپس ارزیابی کاملی از خرید قیر عملکردی داشته باشید.
| شرایط آب و هوایی | مثال‌هایی از اقلیم ایران | قیر مناسب و ویژگی‌های آن |
| بسیار گرم | تمام سواحل جنوبی خلیج فارس و دریای عمان مانند شهرهای اهواز و بندرعباس | PG 76-XX یا PG 82-XX |
| گرم و خشک با زمستان‌های ملایم | شهرهایی مانند شیراز، کرمان و یزد | PG 70-16 یا PG 64-16 |
| معتدل با چهار فصل | شهرهایی مانند تهران، اصفهان و مشهد | PG 64-22 یا PG 70-28 |
| سرد و کوهستانی | شهرهایی مانند تبریز، ارومیه و سنندج | PG 58-28 یا PG 52-34 |
| مرطوب و معتدل | تمام سواحل شمالی شهرهایی مانند رشت و ساری | قیر عملکردی PG 64-22 تقویت شده پلیمری |
سخن پایانی: تا چه اندازه به کیفیت و ماندگاری توجه می‌کنید؟
هیچ کارفرمایی دوست ندارد که پروژه‌اش شکست بخورد. قطعاً شما هم نمی‌خواهید که پروژه آسفالت ریزی و یا عایق کاری شما با چالش‌های آب و هوایی روبرو شود. شرایط اقلیمی عامل تعیین کننده اصلی در هنگام خرید قیر عملکردی است. اما با انتخاب صحیح و در نظر گرفتن حداکثر و حداقل دمای منطقه و همچنین عوامل ثانویه مانند رطوبت به خوبی می‌توانید روسازی‌های با دوام‌تر، ایمن‌تر و مقرون به صرفه‌تر را بسازید.
حالا این شما هستید که باید درباره خرید قیر عملکردی تصمیم‌گیری کنید. البته در هر نوع شرایط و پروژه‌های مختلف برای اقلیم‌های گوناگون می‌توانید از مشاوره تخصصی کارشناسان ما در پارمیس بهره‌مند شوید.
